Жавлон Жовлиев
СЎЙЛА, ДАРЁ, СЎЙЛА…
Ҳикоя-диалог
 Жовлиев Жавлон (Жовлиев Жавлонбек Ортиқович) – 1991 йил Қашқадарё вилояти, Қамаши тумани, Ғиштли қишлоғида туғилган. 2010–2014 йилларда Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институтининг «Санъатшунослик журналистикаси» йўналишида таҳсил олган. 2015 йилдан бошлаб Ўзбекистон давлат санъат ва маданият институти “Санъатшунослик ва маданиятшунослик” кафедраси, “Санъат назарияси ва тарихи” (Саҳна ва экран драматургияси) йўналиши магистранти. Ҳозирги кунда ўқиш билан биргаликда, Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонасининг «Алишер Навоий номидаги Ўзбекистон Миллий кутубхонаси» нашриётида муҳаррир сифатида фаолият олиб бормоқда. “Ёшлик”, “Театр”, “Инфолиб” журналларида, “Ўзбекистон адабиёти ва санъати”, “Ҳуррият”, “Тошкент оқшоми” ва бошқа матбуот нашрларида ижодий ишлари ва мақолалари чоп этилган. Жовлиев Жавлон бугунги кунда ижодий ишлари билан биргаликда “Мустақиллик йилларида саҳнада акс этган мутафаккир зиёлилари образи” (Ўзбек Миллий Академик драма театр мисолида) мавзусида илмий иш устида ишламоқда.
— Кел, келақол….
— Эй, Худойим…
— Тур…. турақол ўрнингдан
— Мени чақирма, чақирма, вой ўлай, бошим…
— Юлдузлар бағримда чўмиляпти. Шабада шўх қўшиқ айтмоқда… Тур сен ҳам, рақсга туш.
— Оҳ….
— Полвон, кўрпага бошингни тиқма, Ой қараяпти, сенга тур, Эйййй…Эйййй
— Мен полвон? Полвонман, полвон…
— Эй, димоғингни оч, соғинмаяпсаними мени? Ахир, бўйингни мен ўстирмадимми?! Сенга полвон қўшиқларини мен ўргатмадимми, Дарёдек тўлиб оқишни, курашишни мен сенга уқтирмадимми?!
— Сен, ҳа, сен… ширин ва дилгир бўйинг…
— Тур, кел бағримга, тезроқ кел, чопақол…
— Энамсан, менга иссиқ кулча ёпиб берадиган бўлсанг, сенга нон ботириб ер эдим.
— ….
— Тўхтаб тур, мен ўрнимдан турай… Кўрпа бирам оғир. Қани менинг чопиним, қани? Ой ёруғ дейсан, ҳамма ёқ зулмат-ку! Тўхта, шошмай тур, ҳозир пайпоқларимни кейиб олай, касалман. Қандай топаман энди. Кампир, Ойнур, Ойнур, энағарнинг қизи Ойнур, менинг пайпоқларим қайси гўрда ётибди. Сен шошмай тур, шошмай тур, ўтинаман.
— …
— Мен кўрман, дарё. Кўр бўлиб қолдим. Аста-секин… Яқинда операция ҳам қилишди. Бўлмади. Палапартиш ичиш, ейиш… Нур ҳам қиммат бўлди. Ойнур бўлмай ўл. Қаерда юрибсан, қанисан, қанисан… Эй, Ойнур, Ойнур… Кўзинг бор-да, уйда турмайдиган бўлдинг, кетинг ер искамайдиган бўлди. Эрим тирик деб ҳам ўйламайсан. Ҳали кесин, бу хотиннинг бир адабини бермасам… Ойнур, тошсан, деворсан…..Эй, Ойнур, Ойнур! Аввалроқ бу хотинни уриб гўрга тиқиб юборишим керак эди.
— Аллақачонлар гўрга тиққансан…
— Эй… эйй… сен шу ердамисан. Нимага ғинг демайсан, энағар…
— Сенинг эсинг ҳам оғиб қолибди. Ўлсанг ҳам бўлади, энди… Кетақол бизларни қийнамай…
— Оз қолди, кампир, оз қолди… Кўрпа бунча оғир-а!
— Қачон мен ҳам яшайман…..
— Менга айт, момоси, осмонда юлдуз кўпми, улар чарақлаб турган бўлса керак-а? Ҳув супамизнинг устида, Асқар туғилганда эккан теракларим ортидан ой ҳам чиқаётгандир?Ҳовлимиз ой сувига чўмилаётгандир, Кампир… Гапирсанг-чи, Ойнур…
— Эллик йил олдинги кундагидай…
— …
— Эллик йил ўтибди.
— Шуни эслатиш учун кўр бўлиб қолишимни кутдингми…
— Юрагимдаги тош қум бўлди… нураб кетдим, руҳи эзилиб битган момоман…
— Бўлди қил, кампир… Болаларинг бор.
— Эй, улар сенга тортди-ку, полвон, сенинг ўзинг, ҳаммаси – кўтарма, ҳовлиқма… жўжа эна товуқ пинжига киргандай, ўғилларинг ҳаёт қийинчиликларидан бекиниб хотин этагига ин қурган. Бунинг устига сенинг юкинг ҳам бор… Кетақолайлик. Менинг нафақам ку, ўзимга етади. Сен-чи, тайинли жойда ишламадинг ҳам… Нуқул катта гап, катта ўтиришлар…
— Мен нима едим бугун, қорним очдай…
— Ҳамма қатори пиёва ичдинг…
— Нега менга гричка қилиб бермайсан, мен ўлиб кетишим керакми?!. Теша духтир айтганди-ку, Гричка қилиб бер деб…
— Қаердан олай, қолмаган…
— Сенларга айтганман. Гричкани яхшилаб пишир деб, ошқозонимга ботиб кетади…
— Эй, палвон, сенга нима фарқи бор. Энди сен буткул кўрмайсан. Чой қайтараман деб гаранг қилма. Чойни пиёлага эмас, дастурхонга тўкаяпсан, Ҳамма ёққа овқат тўкиб ташлаяпсан…Эй бўлди… Сенга айтганнинг фойдаси йўқ.
— Ойнур, менга пайпоғимни топиб бер…
— ….
— Нега жим турибсан?
— Бугун у сўзлади…
— Нима?
— Дарё…
— Сен ҳам эшитдингми? Мен ажинами деб ўйлапман. Сал бўлмаса қаёққадир отланаётгандим.
— Биз сенга ялингандик. Ўша куни… Худди шундай тун пайти эди. Узоқда итлар ҳурарди. Дарё суви шилдираб достонга айланган қўшиқларни куйларди. Қум оёғим остида, ой тепамда эди. Мен сенга ўтингандим. Биринчи марта сенинг олдингда кўз ёш тўккандим.
— Мени уч-тўрт кундан бери чўмилтирмадинглар ҳам … Асқар қай гўрга кетган…. бадбўйлигимдан кўнглим айнияпти…
— У тиз чўкканди. Обод университетда ўқирди.
— Ҳа, калласи зўр эди.
— У сенинг пойингда тиз чўкди. Сен ўша пайт шалворингни тириб сув ичгани Қашқадарё бўйига эгилдинг. Обод ҳам сувга тушиб ўша ерда тиз чўкди. Тиззалари минг йиллардан буён дарё қарида ювилаётган тошларга ботди. Кейин ёнига мен тиззаладим.
— У ночор эди
— Йўқ, у эркак.
— Қўрқоқ!
— Аксинча мардлик, жасорат, муҳаббат учун кураш…
— Етар, қорним очқади, бонкаларинингдан бирини оч…
— Осмонга юлдуз чиққан… ўша кундагидай…
— Мен унга шундай қил дедимми, Ойнур …
— У сендан йиқилишини биларди. Чунки сен палвон, у талаба эди. Менинг отам ҳам полвон. Қишлоқда бизнинг севгимиз гап-сўз бўлгач…
— Жағингни уриб синдираман…
— Полвон отам менга шарт қўйди. Шарт қўйиб севгимни эзди. Гўринг тўла нур бўгур отам, бечора отам ўқрайиб шундай деди: “Иста курашга тақдирингни қўяй, қишлоқнинг бўз йигитлари олишсин – ютуғи сен. Ким бўлса ҳам ҳалоллаб олсин. Агар хоҳламасанг, қишлоқдаги бирон ҳовлини келини бўлиб супириш сенга бутун умр насиб етмайди. Тепа қишлоқдаги душманимни ҳам қуда қилишга тайёрман” Ота гапи ҳукм! Сенинг ваъдангга инониб, шартга рози бўлдим.
— Бунга эллик йил бўлди, кампир… Ой чиқдими дейман, кўзим олдида хира, тарқоқ нур ўйнаяпти…
— Мен ҳам тиз чўкдим. Худди Ободдек. Сувга тиз чўкиб, ялиндим.
— Мен “ҳей, баракалла”нинг жиннисиман…
— Сен кураш куни ваъдангни буздинг.
— Ободни елка қилганман. Лекин у ўша куни жуда қаттиқ курашганди. Сал қолмаса мени йиқитарди. Оловдай ёнарди. Озгина кучи камлик қилди. Уни обдон чарчатдим. Кейин гавдасини бироз тортиму, эгилиб елка қўйдим. Бўлди ҳайқириқ, бўлди баракалла…
— Муҳаббатсиз қишлоқда, муҳаббатга тупирган қишлоқда сен ғолиб келдинг. Дарё бағрида берган қасамингни бузиб, муҳаббатимиз ғунчасига улкан азоб тошини ағдариб, уни янчиб ташладинг. Баракаллани деб-а..! Баракалла сенга!
— Обод…
— Унинг ўша пайтда қўлари иссиқмиди, нафаслари-чи, кўзларичи..? Орзуларга тўла вужуди-чи, иссиқмиди..?
—
Қорним оч…
— У ҳам палвон эди…Номус егитнинг ялови.
— Ёш кетди бечора Обод… Шаҳардан ўлиги келди… Совиқда ўпкаси пишиб қолибди.
— Вужуд ёнган, ичида портлаш бўлган, бу портлаш нима биласанми, палвон, бу орнинг, муҳаббатнинг азобидан чиққан ўт. Бу бир соня тинса қани, кимдир уни тўхтатаолса қани…сен буни ҳеч қачон тушнумайсан, палвон…
— Гричка ейишим керак, менинг сахиримга фойда эмиш… кўрпа ҳам оёғимга ўралиб қолаяпти, янги кўрпа берсанглар ўласанми…
— Мен ўша куни кечаси яна дарё бўйига борганман.
— Хўш.
— Обод билан кўришгани…
— Ифлос… Бўғиб қўйишим мумкин, сен соғсан, невараларни қарашинг керак.
— Ўша куни тунда, сен ғалаба шаробидан маст бўлиб ухлаб ётганингда мен бутун ихтиёримни унга топширган эдим.
— Қўй, Момоси…
— Ўт кираяпти-а! Бу нафсинг учун. Мен учун эмас… Лекин ғуруринг ўлмапти, палвон!
— Дарёга чўмилса нима қилади-а? Апрелда тугил қишда ҳам уйда сув иситмасдим-ку!…Енгил тортардим. Оғирлашиб кетяпман. Бир нималар босяпти.. Бир нималар чақиряпти… Ой чиққанми, тераклар титраяптими, чинорлар бунча ваҳимали шовуллайди?
— ….
— Нега жим бўлиб қолдинг? Нега?
— ….
— Нур менга яқинлашиб келаётгандай…Бу дарёнинг ҳиди, билакларимга куч кирганадй бўлди. Нима бўляпти?
— Дўстим!
— Ким бу?
— Дўстим, илтимос йўқ дема… Менинг ўқишим ҳам, келажагим ҳам Ойнур. Шу қиздан бошқа толейим йўқ. Истаган нарсангни берай. Мен сени йиқитаолмайиман. Тан олиш ҳам керак-ку.
— Палвон, палвон, кўз ёшим дарё сувини шўр қилди. Бутун умр синфдош бўл. Акам бўл. .
— Ахир, бутун қишлоқ билади. Агар сен чиқмайман десанг, мен дадамга розилик бераман, агар рози бўлмасанг биз шу ерда дарёнинг балчиқ саёзлигида тонггача ўтираверамиз, ўтираверамиз…Чўкиб ўламиз… Палвон, ўтинаман. Палвон!
— Жигитсан, Палвон, жигит бошим пойингда эгилди. Сендан бошқа талабгорларни йиқитишим менинг пешонам. Сен дўстимсан-ку, жўра. Ваъда бер. Мен сенга бутун умр хизмат қилай, Ойнур ҳам сенинг синглинг бўлсин…Жўра… Ой қизларни сенга топиб берай. Шоҳга куёв бўл! Шу Ойнур қора қиз меники бўлсин…
— Вой, нега қора қиз дейсиз…
— Бўлди…
— ….
— Нима бўлаяпти кампир, сенинг овозингни фарқлолмай қолаяпман. Кўзимга шарпалар кўриняпти.
— Бугун шу воқеага эллик йил бўлди.
— Ҳали ҳам эсингдами..?
— Туғилган куним қачон эди..? Ҳим…Аниқ эслолмас эканман. Лекин инсон ўлган кунини эсдан чиқармаса керак… Мен уни мангу суйдим.
— Мен ҳам сени суярдим, ахир.
— Шунчаки…
— Йўқ… Сен тиз чўккан пайтда, ой ёриғида мен бошқа нарсага аҳт қилдим…
— Дарё урди сени…
— Дарё ичра тиз чўкиб турганингда суйиб қолдим. Сенинг эркак зотига бўлган улуғ муҳаббатингни кўриб суйиб қолдим. Сен меники эдинг. Чунки мен зўр эдим. Мен қишлоқнинг олди полвони эдим.
— Мен эса ўша куни ўлиб қолдим.
— Бутун ҳаётим заҳар бўлди… Тош, девор…ғишт сендан жонлироқ яшарди…
— Сени дарё урди…
— Ростини айт. Сени у ўпганми…Айт…
— Эллик йилдан бери мастлик аралашган кунинг, шайтон уриб, шу саволни берасан. Бугун ҳам кўзимни шамғалат қилиб отдингми..?
— Айт, кампир!
— Палвон, наҳот олдингда бошқа йигитни деб тиз чўккан қизга уйландинг. Ғуруринг йўқмиди!
— Мен кўр бўлди, дема… сени топиб оламан…ўзимни тута олмайман, кампир…сен соғломсан яша, яшайқол. Гапирма, сени топиб оламан.
— Ой ҳам кетяпти, умр ўтяпти…Саволингга жавоб берайми?
— Эртароқ айтсанг бўларди-ку…
— Йўқ, бугун дарё тилга кирди… Дарё сени сўроқ қилиш учун чақирди-ку!
— Ироданг метин экан. Қиш кунлари уриб кўчага чиқариб қўйдим. Саратонда иссиқда сомонга кўмиб қўйдим. Чидадинг, жонинг қаттиқ экан…
— Мен у билан нима қилганимни билишни истайсанми?
— Бўлди, керак эмас…
— Айтай…
— Гапирма.
— Бунга дарё гувоҳ. Биз ҳар сафар дарё бўйига тушганимизда у мангу уйғоқлигидан қувониб кетарди. Дарё олдида айланиб юрувчи шабада менинг сочим толаларини санарди, сийпаларди. Кўзимга ой юлдузлардан қочиб яширинарди
— Бу нима? Қўлим куйиб қолди…ярамас..
— Бутун умр таҳликада, қўрқиб яшадингиз…
— Қўлим куйди…Чой тўкилди…
— Шубҳаларни деб умрингизни ҳароб қилдингиз, отаси… Палвонлик ҳам сабил бўлди. Кўп ичдинг, кучинг қайтди. Ичинг куйди. Бировнинг сарқитини хотин қилдим деган ўй сен адо қилди. Сизга бир оғиз, ҳа бир оғиз ҳеч нима бўлмаган – дейишим ҳаммасига ўзгача тус беришини билардим. Оиламиз ҳам яхшиланарди, мастликдан қутилардингиз. Йўқ, мен хоҳламадим.
— Хонтахтага оёғимни уриб олдим…
— Лекин мен бу сўзни бутун умр айтмадим. Фарзандаларимиз туғилди. Худо кечирмайди мени… Кўнглим шу бўлди, ичим ит бўлди. Сизни бугун ҳамма ароқхўр чол деб билади. Палвон бўлганизни ҳеч ким эсламайди ҳам.
— Нафас олаяпсан…
— Қўрқаяпман… Илк баҳор ғунчасини кўрганмисиз. Қуёшдан-да уялади бечора. Тўхтанг! Сизга айтиб кетай….
— Ифлос….
— …
— Аллақачон сени, сен итни, сени, сени
— …
— Ойнур, Ойнур….
— …
— Нега жим бўлиб қолдинг?
— Ойнур!
— Ойнур!
— Наҳот кулишимдан танимадингиз?
— Кулишингни эсдан чиқариб қўйибман.
— Болаларим олдида кулардим-ку…
— Сени суйганман…Шунинг учун умрим куйди, ёнди шабҳалар ичра…
— Биламан…Туринг…
— Нега бунча мулойим бўлиб қолдинг… Бу ётган кампир сен эмасми? Музлаб бораяпсан…
— Йўқ. Мен эмасман. Мен Дарёман…
— Ойнурим, сен менга хиёнат қилмагансан-а. Қизлигингда ҳам-а! Обод қўлингни ҳам ушламаган-а?…
— Нима?
— Ростин айт!
— Бўлди туринг, бирга сувга тушамиз, мазза!
— Менга раҳминг келсин. Ҳеч бўлмаса билиб кетай…
— Мен дарёман.
— Сенга нон ботириб егим келяпти, энам пиширган иссиқ кулчани.
— Юринг…
— Пайпоқ ҳам кеймайман…Сўзлашни қаердан ўргандинг, Дарё?
— Қумлардан кўп дардимиз бор…
— Тўхта, ахир дунёнинг барча ўзанлари сўзлай бошласа нима бўлишини биласанми? Забон битса ирмоқлар қандай оқаркан?
— Дарёлар сўзласа…
— Даҳшат-а! Дунё дарёлари тилга кирса… Кетаяпман, сўзлаб тур, сўзларингга қараб мўлжал оламан, дарё. Мени, сен, сен урганмишсан,! Шу ростми, дарё. Жим турма, сўзла, дарё, сўзла..!
| 
