ҚИШЛОҒИНГИЗ ТАРИХИНИ БИЛАСИЗМИ? ИЛОНБУЗГАННИ ИЛОН БУЗГАНМИ? Илонбузган қишлоғида асосан ўзбеклар истиқомат қилишади.Советлар даврида бу қишлоқ Султонработ қишлоғи тасарруфида бўлиб, Илонбузган кўчаси деб аталган.Ҳозир Илонбузганнинг ўзида бир неча кўча бор.Шуни ҳам айтиб ўтиш жоизки, ҳозир Султонработ ва Илонбузган қишлоқлари Қозиғурт ва Киелитас қишлоқ оругларига бўлиб берилган. Хўш, бу қишлоқнинг , яъни Илонбузганнинг тарихидан хабардормисиз? Ривоят қилишларича, Тўрткўлтепа деган тепаликда бир ёсуман кампир камбағалчиликда умргузаронлик қилар экан.Бир куни сигирини соғиб уйига кирса, баҳайбат бир илон кулча бўлиб ётган экан.Олиб кирган сутидан бир пиёла қуйиб унинг олдига қўйган экан, илон ичибди ва тезда кўздан ғойиб бўлибди.Илон ётган жойда бир тилла танга топиб олибди ва уни илон қолдириб кетганини сезибди.Эртасига бозорга бориб, рўзғорига керакли нарсаларни сотиб олибди.бозордан келса, яна ҳалиги илон уйининг тўрида кулча бўлиб ётган экан.Онахон яна пиёлага сут қуйиб берибди, илон ичиб, ғойиб бўлибди, ўрнида битта тилла танга қолибди.Бу ҳол анчагача давом этибди, кампир тез-тез бозорга қатнайдиган бўлиб қолибди ва буни қишлоқ уламоларининг мулозимлари пайқаб қолишибди ва қишлоқ бошқарувчисига хабар қилибди.Кампир бўлиб ўтган воқеаларни яширмай, ҳаммасини айтиб берибди.Қишлоқ бошқарувчиси бу хабарни эшитиб, талвасалаб қолибди.Олтин кўрса фаришта ҳам йўлдан озади, деб бежиз айтилмаган эканда.Дарров кенгаш чақириб, мулозимларига маслаҳат солибди ва барчаси бир фикрни маъқуллашибди.Аввал катта қозонда ёғ қайнатиб илоннинг инига қуямиз ва улар ўлгач, Тўрткўлтепани қазиб, илон яширган тиллаларни оламиз,деб келишиб олишибди.Айтилан кун келиб, ўнлаб қозонларда ёғ қайнатишган ва уни илоннинг инига қуйишган.Илонга бундан зарар келмаган, у бошқа ер ости йўли орқали чиқиб кетган ва бир неча кун давомида ўз душманларидан ўч ола бошлаган.Бир ҳафтанинг ичида уларнинг ҳаммасини чақиб ўлдирган.Фақат биттаси Сайрам қишлоғига кўчиб кетган ва илондан қутулдим, деб ўйлаган.Илон Сайрам томонга кетаётган қўй ва эчки подасидан бир эчкининг шохига ўралиб олади ва Сайрамга етиб олади.Сўнгги душманини чойхонада чой ичиб ўтирган пайтида топади ва унинг этиги ичига кириб олади.Илоннинг душмани этигини кийган заҳоти уни чақиб олади ва қочоқ тил тортмай шу ернинг ўзида жон беради. Кимдир буни чўпчак ё афсона деса, кимдир унча узоқ бўлмаган ўтмишда бўлган воқеа деб баҳолайди.Ҳар ҳолда Илонбузган қишлоқнинг тарихий номи бўлиб, давлат тилида, яъни қозоқчада Жиланбузган деб аталиб келмоқда. ўз мухбиримиз. Тасвирда: илоннинг ўрдаси бўлган афсонавий Тўрткўлтепа.
