ТУРМУШНИНГ МУШТЛАРИ

ОИЛАНИ АСРАНГ, АЁЛЛАР

     --Илгари газетага мактуб йўллаш хаёлимга ҳам келмаган эди, энди мана, мажбур бўлдим, --бошлади сўзини суҳбатдошим.—Менинг бошимдан кечирганларим бошқаларга сабоқ бўлишини истайман, дея аёл мактубни қўлимга тутқазди.Қуйида мактубниниг мазмуни билан сизларни таништирамиз.

    Ҳаётимиз бир маромда кетаётган эди.Ёдимда, бир куни хиёбонга оиламиз билан бордик.Уч ёшли ўғилчам билан дадаси қувлвшмачоқ ўйнай бошлади.

   --Ойижон, мен дадамдан ўзиб кетдим,--деди қувончга тўлган ўғлим.Мен учун бу кун энг бахтли кун эди.Икки йил муқаддам бу бахтни ўз қўлим билан барбод қилишим мумкинлигини эслаб, юрагим орқага тортиб кетди.

     Катта қизим Насиба беш ёшда эди, ўғлим  Воҳид энди бир ёшга тўлган.Болаларимнинг дадаси икки ҳафталик иш сафаридан қайтган эди.Ўғлимни қўлига олди, мен билан саломлашди, қизимга қиё ҳам боқмади.Эримдаги бу ўзгаришни дарров сездим. Лекин, сир бой бермасликка ҳаракат қилдим.Эрталаб, қизимни боғчага кузатиб қайдим ва эшикни очиб, эримнинг аллаким билан телефонда гаплашаётганини эшитиб қолдим.

—Ҳар ҳолда яхши иш бўлмади.Ўзим ҳам қийналяпман, хотинимни ҳам қийнаяпман.Яхшиси, кел, уйланиб қўя қолайлик.Вилоят марказида ижарага бир хона олиб, яшайверамиз,--деди эрим.

 — Шошма,Равшан,--деди телефонда гаплашаётган аёл эримга.—Ҳеч бўлмаса, болаларингни ўйла.Менинг ҳам оилам бор, нима, ҳиссиётларни деб фарзандларимдан воз кечайми.Ҳиссиётлар ўткинчи, шуни унутма, менинг ёшим ҳам, тажрибам ҳам анча катта.

   --Сенсиз яшай олмайман, наҳотки шуни тушунмасанг, орамиздаги олти ёш севгимизга тўғаноқ бўла олмайди,--деди қизишиб кетган эрим.

   Мен бошқа чидай олмадим.Дарҳол эримнинг олдига келиб, телефонни қўлидан тортиб олдим ва нотаниш аёлга бақира кетдим.

   --Одам ҳам шунақа юзсиз бўладими, кимсиз, менинг эримдан нима истайсиз?

  Эрим менга "ишни пачавасини чиқардинг” дегандай ғазабланиб қаради ва кийина бошлади.

   --Қаёққа? Ким у манжалақи?Бормайсиз, юбормайман!

   Эрим кийинишда давом этди.

   --Кетсангиз кетаверинг.Сизсиз ҳам кунимиз ўтар.Эр қаҳат эмас, сиз бўлмасангиз, бошқаси топилиб қолар.Лекин эшитиб қўйинг, квартирани судлашиб бўлса ҳам олиб қўяман.Фирмангизнинг ярмида ҳам менинг ҳақим бор, судга берсам фирмангиздан ҳам ажраласиз.

     Менинг гапларим эримга заррача ҳам таъсир қилмади.

     Эрим кийиниб, кўчага чиқиб кетгач, ўйландим.Квартирани, фирмани олиб қўйсам  ва ойма ой алимент олиб турсам, улар менга оилавий бахтнинг ўрнини қоплай олармикан? Албатта,  ўндан бирини ҳам қоплай олмайди.Севишиб турмуш қурган эдик, оиламиз бахтли эди.Бахтдан бошим айланиб юрган аёл эдим.

   Кечқурун эрим қайтиб келди.Лекин мен билан гаплашмади, болаларни ҳар сафаргидай эркаламади ҳам.Бўлиб ўтган воқеаларда айбдор бўлса ҳам кечирим сўрамади.

   Кунлар ўтарди, лекин, бизни айирмоқчи бўлган аёл билан гаплашишни давом эттирарди.

    Икки ҳафта ўтиб, у яна иш сафарига кетадиган бўлди.Менинг дўқ-пўписаларим, ялиниб-ёлворишларим фойда бермади.У кетгач, мен нима қилишмини билмай, болаларимни олиб, онамникига кетдим.Бошқа қайтиб келмайдигандай, хонага кўз югуртирдим.Эшикни ёпаётганимда мени қандайдир куч тўхтатди.Қўлимга қалам олиб, бир варақ қоғозга ёздим:”Мен ойимникида бўламан.Зерикканингизда келиб хабар оларсиз.Ё бўлмаса қўнғироқ қилинг”.

   Ғазабим босилгач, ўзимни ўнглаб олдим ва дугонам Гўзалхонга қўнғироқ қилдим ва ҳасратимни тўкиб солдим.Равшан акам билан унинг туғилган кунида танишган эдик.

   Онам мени ҳеч кимнинг туғилган кунига юбормасди. Гўзалхонннинг ўзи келиб ойимдан рухсат сўрагани учунми, мактабни битирганимдан кейин биринчи марта туғилган кунга ташриф буюрган эдим.Равшан акамни бир кўришда ёқтириб қолдим.Узун бўйли, спортчилардай қоматли,дид билан кийинган эди.Гапга нўноқ бўлса ҳам муносабатида менга бўлган меҳрни туйдим.Уйга қайтаётганимда у эртага совчи юборишини айтди.Ойимга бўлиб ўтган воқеаларни айтдим.Дадам билан гаплашиб, совчиларни кутиб олишга тайётгарлик кўра бошладик.Мен ўн сакизга эндигини тўлган эдим.Шундай қилиб, тўй ҳам ўйдагидай ўтди.Ҳаётимиз осуда ўтар ва бунга ҳеч қандай куч тўсиқ бўла олмайди, ди, деб ўйлардим.”Мен ундан ўн ёш кичик бўлсам, мендан ёшига кўз ташламаса керак” деган хаёл билан юрганимда, нотаниш бир аёл ҳаётимни остин-устун қилиб юборди.

   Кунлар ўтарди, эрим ҳатто қўнғироқ қилмасди.Гўзалхондан эримнинг уйга қайтиб келиб, бир ўзи яшаётганини эшитдим.Гўзалхон оиламизни бузмоқчи бўлган нотаниш аёл ҳақида сўраса, "Сенлар менинг шахсий ҳаётимга аралашманглар” деб жеркиб берибди.

Эримни ташлаб кетиб тўғри қилдимми ё йўқми, билолмай бошим қотди.Болаларим "дадам нега келмаяпти, нега уйимизга кетмаяпмиз,деб хархаша қилавергач, бир куни онамга "ёрилдим”.”Ойижон, сиз кўпни кўргансиз, менинг ўрнимда бўлсангиз, нима қилардингиз?” сўрадим мен.

   --Аввал менга айтчи, эринг сени уриб хўрладими? –сўради у.

  --Йўқ,--жавоб бердим мен.

   --Ичадими?

   --Йўқ.

   --Ишламай, сенинг топганинг билан қаноатланадими?

  --Йўқ.

    --Сенинг талоғингни бердими?

   --Йўқ.

   --Унда олти ойдан бери бу ерда нима қилиб юрибсан, қизим?Мени гапимга қулоқ соладиган бўлсанг, кийинда, эрингга бор.Болаларингни менга ташлаб кетавер.Лекин, айтиб қўяй, бўлиб ўтган ишларни қўзғама.

   --Лекин телефонда гаплашаётган аёлчи?

  --Гаплашаверсин.Телефонда гаплашиш гуноҳ эмас.Сен ўзингни эшитмаганга олиб юравер.Мана, мени айтди дерсан, бир куни бу иш ҳам якунига етади.

   Мен кийиниб, олти йиллик умрим ўтган хонадоннинг эшигини ўз калитим билан очдим.Ҳозир ўша бегона аёл чиқиб, мен билан олишадиган бўлса, бунга ҳам тайёр эдим.Чунки онамнинг сўзлари менга мадад ва қуват берган эди.Лекин, уйда ҳеч ким йўқ экан.

    Мен дўконга чиқиб,  керакли ноз-неъматларни олиб келдим ва дастурхонни байрамдагида безатдим.Албатта, салонга бориб, ўзимга оро бердим.Кечқурун эрим кириб келди.Ҳеч нарса бўлмагандай "Яхши келдингизми, дадаси, қани келинг, дастурхонга марҳамат” дедим.

    Орадан икки кун ўтгач,янги йил арафасида  Равшан акам "Болаларни олиб келайлик, соғиндим” деди.Ва шу куни ойимникига бориб,болаларни олиб келдик.Янги йилни бирга кутдик, болаларимнинг қувонганини айтмайсизми.

    Эрим телефонда нотаниш аёл билан гаплашишда давом этарди, лекин, ойимнинг гапларига амал қилиб, бу суҳбатларни эшитсам ҳам ўзимни эшитмаганга олиб юравердим.Аста секин, бу суҳбатлар камайиб, кейин умуман тўхтади.Оиламиздаги ҳаёт  яна изга тушиб кетди.Мана, орадан яна икки йил ўтди.Онамнинг доно маслаҳати туфайли оиламизни сақлаб қолганимдан мамнунман.

   Азиз аёллар!Менинг ёшим 26 да.Балки, ўзимдан катталарга маслаҳат беришга ҳли ёшлик қиларман.Шундай бўлса ҳам айтиб кетай, оиладаги тотувликни сақлаб қолиш 99 фоиз аёлнинг қўлида.Агар мен ўшанда эрим билан жанжаллашиб,судга ариза бериб ажрашиб кетганимда, бутун бошли бир оиланинг барбод бўлишига сабабчи бўлиб, ўзимни кечира олмаган бўларди.Менинг рақибим ҳам оқилона йўл тутди, оиламизнинг бахтини ўғирлашни истамади, ўз оиласи билан қолди.Жаҳл чиққанда ақл қочишини унутманг, азизлар.Сабр, бардош, меҳр ва муҳаббат жаҳлиниг ўрнини боссин.Қалтис қадам босиб кетаётган одамни кўрсангиз, одатда нима қиласиз?Тўғри, ёрдам бериб, тўғри йўлга туширишга ҳаракат қиласиз.Ҳаёт эса ясси текисликлардан иборат эмас ва шунинг учун кўплар қоқилиб-суринади.Биз, аёллар эса баъзан жаҳл, ғазабимиз билан тўғри йўлдан анча узоқлаштириб юборамиз.Энди мана бу ривоятга эътибор беринг.Бир ёш аёл онасига эрининг устидан шикоят қилиб борибди.Онаси тушунган аёл экан, унинг устига қизининг феъл-атворини билади, "менга тирик йўлбарснинг мўйловидан етти дона олиб кел, мен сенга эрингни қайтарма қилиб, тўғри йўлга солиб бераман” дебди.

   --Нималар деяпсиз, ойижон, йўлбарс мени еб қўядику.

  --Эринг керак бўлса, олиб келасан, --деб онаси гапни қисқа қайирибди.

  Аёл қайчи олиб, ўрмонга йўлбарсни олдига борибди.Йўлбарс уни қувиб қишлоққача келибди.Эртасига ўрмонга гўшт олиб борибди.Бир ҳафта гўшт олиб бориб унга едирган экан, йўлбарс мўйловидан бир тутам кесиб олса ҳам парво қилмабди.

Қувониб, йўлбарсни мўйловини онасига олиб келса, онаси "Йўлбарсни жиловлаб олишга етган ақлинг наҳотки эрингни жиловлашга етмади”  деган экан.

  "Шошилма, қизгина, шошилма” деган қўшиқни эшитсам, дарров бошимдан ўтган воқеалар ёдимга тушади.Нафақат қизгина, ҳатто аёллар ҳам бирон бир қарор қабул қилишда шошилмагани маъқул эканига яна бир бор иқрор бўлганман.Баъзан бир оғиз сўзнинг ўзи оиланинг барбод бўлиши учун етарли бўлади.

   "Жанубий Қозоғистон” газетаси мухлисларининг бу борадаги фикр-мулоҳазаларини билишни истайман.

                                 НОДИРА, Ленгер шаҳри.